De oorsprong van het woord 'kitsch'
Het woord ‘kitsch’ is oorspronkelijk afkomstig uit het Duits en dook voor het eerst op in de kunstwereld aan het einde van de 19e eeuw. Het werd gebruikt als een term van minachting voor kunst die goedkoop, sentimenteel of overdreven decoratief was. De term heeft sindsdien een bredere betekenis gekregen en wordt tegenwoordig geregeld gebruikt om producten, stijlen of uitingen aan te duiden die als smakeloos worden gezien, maar toch op een bepaalde manier aantrekkelijk of vermakelijk kunnen zijn.
Wanneer is iets kitsch?
Iets wordt vaak kitsch genoemd als het pretendeert artistiek of indrukwekkend te zijn, maar dit op een oppervlakkige of overdreven manier doet. Denk bijvoorbeeld aan felgekleurde tuinbeelden, goudkleurige ornamenten met glitters of schilderijen met dramatische zonsondergangen. Het gaat vaak om objecten of kunst die sentimenteel, cliché of overdadig zijn en daardoor als onecht of over the top worden gezien.
Functionele kitsch
Toch hoeft kitsch niet altijd negatief te zijn. Sommige mensen vinden kitsch juist aantrekkelijk omdat het nostalgie oproept, humoristisch is of zelfs ironisch wordt gebruikt in moderne interieurs. In dit opzicht kan kitsch ook functioneel zijn: het kan een ruimte opvrolijken of een speelse sfeer creëren. Denk aan retro posters of plastic flamingo’s in de tuin die bewust worden gekozen vanwege hun campy uitstraling.
Kitsch in kunst en cultuur
In de kunstwereld is er altijd discussie geweest over kitsch. Sommigen zien het als een goedkope vorm van expressie die afdoet aan echte kunst, terwijl anderen het zien als een legitieme culturele uiting. Kunstenaars als Jeff Koons gebruiken bewust kitscherige elementen in hun werk om te reflecteren op consumptiecultuur en massaproductie. Hierdoor is kitsch ook een onderwerp van debat geworden in esthetiek en cultuurkritiek.
Waarom het woord 'kitsch' nog steeds relevant is
Hoewel het woord kitsch een negatieve lading kan hebben, is het nog steeds een bruikbare term in de moderne samenleving. Het helpt ons bij het begrijpen en benoemen van esthetische keuzes in mode, design en populaire cultuur. Kijk maar eens naar trends op sociale media of interieurstijlen die bewust kiezen voor felle kleuren, glimmende oppervlakken of spulletjes met nostalgische waarde. Hierin speelt kitsch een duidelijke rol, vaak met een knipoog.
Slotgedachte over het begrip kitsch
De betekenis van het woord ‘kitsch’ is in de loop van de tijd uitgebreider en genuanceerder geworden. Waar het ooit werd gebruikt om kunst of producten als minderwaardig weg te zetten, wordt het vandaag de dag ook ingezet als stijlmiddel of expressievorm. Of je kitsch nu waardeert of niet, het is een cultureel fenomeen dat duidelijk aanwezig is in ons dagelijks leven en dat vaak meer zegt over onze smaak en voorkeuren dan we misschien denken.
