De betekenis van 'voor spek en bonen meedoen'
De uitdrukking 'voor spek en bonen meedoen' hoor je regelmatig in het dagelijks leven. Het wordt vaak gebruikt als iemand ergens wel bij is, maar eigenlijk niet echt meedoet of niet meetelt. Denk bijvoorbeeld aan een kind dat meedoet met een spelletje tussen volwassenen, maar zonder echt invloed te hebben op de uitkomst. In dat geval doet het kind “voor spek en bonen mee”.
Waar komt de uitdrukking vandaan?
De herkomst van deze uitdrukking gaat terug naar de tijd dat kinderen tijdens het avondeten nog geen vlees kregen. In veel gezinnen was vlees iets bijzonders dat slechts volwassenen kregen, terwijl de kinderen alleen maar aardappelen en groenten kregen met als ‘luxe’ spek en bonen. Hiermee werd bedoeld dat ze wel meededen met het eten, maar niet met het belangrijkste deel: het vlees. Het was dus symbolisch voor meedoen zonder deel te nemen aan het belangrijkste of zonder resultaat.
Gebruik in dagelijkse gesprekken
De uitdrukking wordt vandaag de dag nog steeds breed gebruikt en is toepasbaar in allerlei situaties. Als iemand op het werk geen beslissingen mag nemen maar wel bij het overleg zit, kan die persoon zeggen dat hij of zij “voor spek en bonen” meedoet. Het geeft een gevoel van buitensluiting weer, zelfs als iemand technisch gezien wel aanwezig of betrokken is bij iets.
In sport en spel
Kinderen gebruiken de uitdrukking vaak wanneer ze iemand toelaten om mee te doen aan een spel, maar zonder dat die persoon echt meedoet voor de winst. Bijvoorbeeld: er is al een team dat aan het tikkertje spelen is en een laatkomer wil graag meedoen. Dan zeggen de anderen bijvoorbeeld: "Je mag meedoen, maar dan wel voor spek en bonen." Dat betekent dus dat je meedoet zonder echt invloed op het spel te hebben.
In figuurlijke zin
In bredere zin wordt het ook vaak gebruikt om te benadrukken dat iemands inbreng of aanwezigheid weinig tot geen waarde heeft. Dit maakt de uitdrukking krachtig in het onderstrepen van sociale of professionele dynamiek, waarbij iemands rol ondergeschikt is.
Waarom blijft deze uitdrukking populair?
De kracht van deze uitdrukking zit in zijn eenvoud en beeldende karakter. Het maakt meteen duidelijk dat iemand niet meetelt, zonder dat het grof of beledigend overkomt. Bovendien is het cultureel verankerd in de Nederlandse taal en zit er een vleugje nostalgie in door de verwijzing naar vroeger. Dat maakt het een uitdrukking die voort blijft leven in de woordenschat van jong en oud.
