Inleiding tot dissociatieve identiteitsstoornis (DIS)
Een dissociatieve identiteitsstoornis, vroeger bekend als meervoudige persoonlijkheidsstoornis, is een complexe psychische aandoening die relatief zeldzaam is en vaak verkeerd begrepen wordt. Mensen met DIS hebben twee of meer afzonderlijke persoonlijkheidstoestanden of "alters" die op verschillende momenten de controle over hun gedrag kunnen overnemen. Deze aandoening is nauw verbonden met ernstige traumatische ervaringen, meestal in de vroege kindertijd.
Hoe en waarom ontstaat een dissociatieve identiteitsstoornis?
DIS ontstaat meestal als reactie op ernstige, vaak langdurige traumatische ervaringen tijdens de kindertijd, zoals seksueel misbruik, fysiek geweld of extreme verwaarlozing. Het kind ontwikkelt op jonge leeftijd verschillende identiteitsdelen als een overlevingsmechanisme om met ondraaglijke situaties om te gaan. Elke persoonlijkheid kan een andere herinnering, gedrag of emotionele toestand vertegenwoordigen, afhankelijk van de situatie waarin ze zijn ontstaan.
Symptomen van een dissociatieve identiteitsstoornis
De symptomen van DIS zijn divers en kunnen sterk variëren tussen individuen. Veelvoorkomende kenmerken zijn geheugenverlies dat verder gaat dan gewone vergeetachtigheid, plotselinge veranderingen in gedrag of stemgebruik, en gevoelens van depersonalisatie of derealisatie. Ook kunnen stemmingswisselingen, angststoornissen en depressieve klachten voorkomen. Wat DIS kenmerkt is de aanwezigheid van meerdere identiteiten die afwisselend naar voren komen, elk met hun eigen naam, leeftijd, geslacht, stem en manier van denken.
Verwarring met andere diagnoses
DIS wordt vaak verward met andere psychische stoornissen zoals schizofrenie of borderline persoonlijkheidsstoornis, mede doordat het lastig te herkennen is en omdat veel therapeuten hier weinig ervaring mee hebben. Dit leidt in veel gevallen tot een late diagnose, waardoor mensen jarenlang onjuiste behandelingen kunnen ondergaan.
Behandelingsmogelijkheden voor dissociatieve identiteitsstoornis
De behandeling van DIS is intensief en langdurig en richt zich vooral op het integreren van de verschillende identiteiten en het verwerken van onderliggende trauma's. Psychotherapie, met name traumagerichte therapie, is de meest effectieve behandelvorm. Soms worden ook medicijnen voorgeschreven om bijkomende klachten zoals angst of depressie te verlichten, maar er is geen medicijn specifiek voor DIS.
Het belang van een gespecialiseerde behandelaar
Het is essentieel dat mensen met DIS worden geholpen door therapeuten met ervaring in dissociatieve stoornissen. Specialisten kunnen beter inschatten welke benadering het meest geschikt is en zorgen voor een veilige behandelomgeving waar alle identiteiten de ruimte krijgen om zich te uiten.
Hoe ga je om met iemand met een dissociatieve identiteitsstoornis?
Als naaste of hulpverlener is het belangrijk om met empathie en geduld te reageren. Respecteer dat iedere identiteit onderdeel is van dezelfde persoon en geen "toneelspel" is. Consistentie, voorspelbaarheid en een veilige omgeving zijn essentieel om het vertrouwen op te bouwen. Probeer triggers zoveel mogelijk te vermijden en moedig de persoon aan om zichzelf te blijven, ook wanneer er een andere identiteit actief is.
Conclusie
Een dissociatieve identiteitsstoornis is een ernstige en vaak onbegrepen psychische aandoening die ontstaat door vroegkinderlijk trauma. Kennis, begrip en gespecialiseerde behandeling zijn de sleutel tot herstel. Door het onderwerp beter bespreekbaar te maken, kunnen stigma’s worden verminderd en krijgen cliënten de zorg die ze nodig hebben.
